W polskiej literaturze renesansowej bardzo często jest opisywana arkadia ziemiańska, która staje się udziałem szlachciców - ziemian. W "Żywocie człowieka poczciwego" Mikołaj Rej opisuje rytm życia takiego szlachcica na wsi, we własnym domu, gdzie jest niezależny, jest gospodarzem, w otoczeniu żony, dzieci i wiernych sług. Jego Prawdziwa Arkadia mieściła się w środkowej części greckiego Peloponezu, zaś mieszkańcy tego kraju zajmowali się wypasem bydła, uprawą pszenicy i winnej latorośli. Dzięki literaturze stała się symbolicznym obrazem idealnego kraju, miejsca wiecznej szczęśliwości . W kulturze chrześcijańskiej, odnajdujemy topos raju utraconego. Gdyż na pełnię szczęścia składają się zarówno sprawy ziemskie, jak i pozaziemskie - duchowe, zgodnie z prawdą wypowiedzianą przez Mickiewicza: należy żyć pełnią życia i doświadczyć pełni człowieczeństwa nie tylko na ziemi, ale i w niebie. Szczęście oraz cel i sens życia w literaturze romantyzmu i pozytywizmu. Motyw przyrody/natury w literaturze różnych epok. Mitologia. Pieśń zimowa – Horacy. Biblia. Kwiatki świętego Franciszka. Na lipę – Jan Kochanowski. Makbet – William Szekspir. Pan Tadeusz – Adam Mickiewicz. Gloria victis – Eliza Orzeszkowa. Rok 1984 George’a Orwella - w dziele Orwella pojawia się motyw zmiany wspomnień i historii poprzez działania totalitarnej władzy. Czy­taj da­lej: Motyw tęsknoty w literaturze - konteksty z różnych epok. Wspomnienia to rzecz wyjątkowo cenna. Są one dla człowieka niezwykle użytecznym narzędziem, dzięki któremu on sam oraz jego Motyw pieniądza - Motyw literacki. ( Motywy literackie ) "Zadawaj pytania, pomagaj innym, zdobywaj nagrody!" Sprawdź. Jak mówi znane powiedzenie, pieniądze szczęścia nie dają. Osobiście zgadzam się z tym stwierdzeniem. Niestety życiem niektórych ludzi władają pieniądze- stają się one najwyższą wartością, głównym dążeniem. . Franciszek Karpiński Laura i Filon Sielanka ta opowiada o parze spotykających się w lesie kochanków, Laurze i Filonie. To pierwsze ich zakochanie, dlatego przeżywają je niezwykle silnie: Prowadź mię teraz, miłości śmiała!Gdybyś mi skrzydła przypięła!Żebym najprędzej bór przeleciała,Potem Filona ścisnęła! Oboje spełniają się w miłości, nieświadomi jeszcze trudności, jakie za sobą niesie związek z drugą osobą. Przekonani są o tym, że ich miłość jest niezniszczalna i to dodaje im energii. Jednocześnie, jak to bywa przy zakochaniu, oboje nie są jeszcze pewni siebie do końca. Laura, widząc, że Filon spóźnia się na spotkanie, wyobraża sobie, że ukochany ją zdradza. On natomiast chowa się w krzewach tylko po to, by usłyszeć, co podczas jego nieobecności będzie o nim Laura mówiła. To miłość młodzieńcza, niedojrzała, a jednocześnie źródło motywacji do życia i przyjemności. Aleksander Fredro Śluby panieńskie Komedia Fredry o podtytule Magnetyzm serca mówi o czwórce młodych ludzi, którzy w toku akcji zakochują się w sobie i łączą w pary: Klara z Albinem i Aniela z Gustawem. Mimo że dziewczęta składają śluby, że nigdy nie pokochają żadnego mężczyzny i nie wyjdą za mąż, magnetyzm serca zwycięża. Jest to fluid, który wywołuje silne uczucie, którego w żaden sposób nie można w sobie zabić. Miłość potraktowana tu została jako konieczność – kiedy nadejdzie, nie da się jej przezwyciężyć. Jest jednocześnie uczuciem dającym radość i szczęście. Henryk Sienkiewicz Potop Oleńka Billewiczówna i Andrzej Kmicic to główni bohaterzy drugiej części trylogii. On o niezwykle żywiołowym charakterze, ona spokojna i opanowana – pokochali się. Jednak zanim związali się ze sobą, ich uczucie wystawione zostało na próbę. Kmicic okrzyknięty zdrajcą królewskim, by zrehabilitować swoje winy, przyjął imię Babinicz i odegrał decydującą rolę w zwycięstwie nad Szwedami w czasie potopu. Dzięki temu uzyskał przychylność Oleńki. Ich miłość to uczucie gorące, uszlachetnione poprzez heroiczne czyny Andrzeja oraz wierność i cierpliwość Oleńki. Eliza Orzeszkowa Nad Niemnem Miłość Justyny Orzelskiej i Jana Bohatyrowicza w Nad Niemnem to uczucie spełnione, które zaistniało mimo ograniczeń społecznych, ponad konwenansami i stereotypami. Justyna sprzeciwiła się panującym zasadom, że wypada związać się z człowiekiem o tym samym statusie społecznym. Mimo że ona pochodziła z rodziny ziemiańskiej, a Jan z rodziny chłopskiej, fakt ten nie przeszkodził im pokochać się. Ich miłość postrzegana była przez ludzi jako mezalians, przez nich samych jako uczucie pełne i budujące. Pozytywnym przykładem takiego uczucia byli dla nich protoplaści rodu – Jan i Cecylia. Wisława Szymborska Miłość szczęśliwa Autorka, co specyficzne dla niej, posługuje się w wierszu ironią. Sugeruje, że miłość szczęśliwa, choć niezwykle rzadka, jest w świecie niepotrzebna. Szczęśliwie zakochani mało praktycznie podchodzą do życia, wierzą w ideały i swoją radością krępują otoczenie. Samo zakończenie pokazuje jednak drugie dno wiersza: Niech ludzie nie znający miłości szczęśliwejtwierdzą, że nigdzie nie ma miłości tą wiarą lżej im będzie i żyć, i umierać. Miłość szczęśliwa, nie dla każdego dostępna, okazuje się być źródłem zazdrości i złego samopoczucia tych, którzy jej nie zaznają. Dlatego mowa o jej niepraktyczności jest tylko próbą tłumaczenia się niekochających. Miłość spełniona okazuje się być uczuciem pożądanym, ale niezwykle trudnym do odnalezienia. Towarem deficytowym, dostępnym dla nielicznych. Inne przykłady literackie: Biblia – miłość Oblubienicy i Oblubieńca (miłość idealna)Homer Odyseja (miłość Odyseusza i Penelopy)Adam Mickiewicz Pan Tadeusz (miłość Tadeusza i Zosi zwieńczona ślubem)Fiodor Dostojewski Zbrodnia i kara (miłość racjonalnego Rodiona i uczuciowej Soni, choć ich miłość nie jest usłana różami, należy uznać ją za spełnioną)Bolesław Prus Kamizelka (miłość i oddanie w nieszczęściu aż po śmierć)Michaił Bułhakow Mistrz i Małgorzata (miłość ponad wszystkim, wieczna)Stanisław Grochowiak Upojenie (miłość silna, pełna namiętności)Małgorzata Hillar Zakochana (zakochanie, które nastawia człowieka radośnie do życia)Wisława Szymborska Nic dwa razy (niepowtarzalność każdej chwili, w tym uczucia) Filozofowie bardzo dużo mówią o szczęściu, zastanawiają się, czy zadaniem człowieka jest bycie szczęśliwym, ale w literaturze jest stosunkowo mało wizerunków ludzi w pełni szczęśliwych. Dlaczego? – jedna z możliwych odpowiedzi to ta, że nieszczęście jest – ciekawsze, bardziej frapujące od szczęścia; inna odpowiedź – nieszczęścia (zło, cierpienia) jest po prostu więcej, szczególnie we współczesnym świecie. Choć i z tym zdaniem można polemizować – niektórzy uważają, że nieszczęścia są przede wszystkim bardziej widoczne (bo to wielkie katastrofy, trzęsienia ziemi, często jakieś zupełnie nieobliczalne zdarzenia), podczas gdy szczęścia jest w życiu więcej, ale nie zauważa się go, jako czegoś bardziej zwyczajnego, codziennego, czegoś, czego nie warto w sztuce i literaturze przedstawiać. Szczęście • Spośród różnych koncepcji szczęścia poznanych w szkole na pewno trzeba pamiętać o epikureizmie, wedle którego szczęście jest przeznaczeniem człowieka, ale osiąga się je, jeśli w umiarkowany sposób korzysta się z wszelkich uciech życiowych. Tzn. szuka się radości i sposobów cieszenia się życiem, ale nie za wszelką cenę (bez hedonizmu). • Ważny jest także stoicki stosunek do szczęścia, który zakłada pewną niewzruszoność zarówno wobec szczęścia, jak i nieszczęścia spowodowaną świadomością, że i jeden, i drugi stan są przyrodzone człowiekowi i że permanentnie szczęśliwym nikt nigdy nie jest. Obie koncepcje powstały w starożytnej Grecji, ale bywają wyrażane po dziś dzień. Szczęście – najważniejsze utwory • Księga Koheleta, • Hymn Czego chcesz od nas, Panie… Jana Kochanowskiego, • Sonety Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego, • Faust Johanna Wolfganga Goethego, • Księga ubogich Jana Kasprowicza, – • Sonet szalony i Życie bez zdarzeń Leopolda Staffa, • Ludzie bezdomni Stefana Żeromskiego, • Prośba o wyspy szczęśliwe Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, • Poezja ks. Jana Twardowskiego. Obrazy • Przy okazji rozmyślania na temat mitycznej arkadii, szczęścia, poszukiwania go bądź rezygnacji z niego w imię idei często przywoływany jest obraz Nicolasa Poussina Et in Arkadia ego. • Bez obaw możesz wykorzystać go do wzbogacenia swoich rozważań na temat szczęścia. Nie powiedziano jeszcze o nim ani nie napisano wszystkiego. To zagadkowe i niepokojące dzieło. Niebo nad Arkadią jest -raczej pochmurne, na twarzach przedstawionych postaci maluje się niepokój. Nikt się nie uśmiecha. Śmierć jest obecna także w Arkadii… Konkretne sformułowania tematów w prezentacji: 1. Jest taki czas i są takie miejsca, w których człowiek czuje się szczęśliwy. Zaprezentuj je, sięgając do literatury. Ten temat można zrozumieć dwojako – po pierwsze jako sugestię, że szczęśliwym się bywa w pewnych sytuacjach, że nie jest to stan stały, zawsze przynależny człowiekowi, lecz związany z np. młodością czy przeżywaniem miłości. Po drugie – można poczucie szczęścia wiązać z jakimiś określonymi miejscami i czasami nieindywidualnymi (np. czas pokoju, szczęśliwy kraj bez wojen i nędzy). Dla potwierdzenia obu tych tez poszukać można przykładów w poezji, chyba krótkie utwory liryczne bardziej sprzyjają ukazaniu tego, jak intensywne, ale ulotne bywa szczęście – jednoznacznie szczęśliwy czuje się na pewno podmiot liryczny wczesnych wierszy Tuwima (Do krytyków) i Wierzyńskiego. Jeśli sięgniesz do prozy lub dramatu, znajdziesz bohaterów, którzy, owszem, bywają szczęśliwi, jednak w ich życiu po chwilach szczęścia przychodzi poczucie nieszczęścia – Elżbieta Biecka z Granicy, Joasia z Ludzi bezdomnych, Gustaw z IV cz. Dziadów – ci bohaterowie byli szczęśliwi, dopóki czuli miłość ukochanej osoby, jednak zostawszy odrzuceni – przestali stan szczęścia odczuwać. 2. Szczęście człowieka na ziemi zaczyna się dlań wtedy, gdy zapominając o sobie, zaczyna żyć dla innych. Podaj przykłady literackie. Tu trzeba odnieść się do bardzo konkretnej koncepcji szczęścia i poprzeć ją lub jej zaprzeczyć. • Potwierdzenie: Jacek Soplica (Ksiądz Robak), Andrzej Kmicic – obaj byli egoistami i hulakami, dopóki nie przeżyli wstrząsu i nie dostrzegli, że prawdziwe szczęście da im nie tyle charakterystyczne dla nich używanie życia, ile współpraca z ludźmi, a nawet rodzaj poświęcenia dla innych. Można też odwołać się do postaci nieliterackich, faktycznie istniejących – nie mamy pewności, czy był szczęśliwy Janusz Korczak, ale byłoby przyjemnie nam w to wierzyć. Natomiast Matka Teresa z Kalkuty wielokrotnie mówiła o tym, że czuła się szczęśliwa dopiero od czasu, w którym „zapominając o sobie, zaczęła żyć dla innych”. • Zaprzeczenie: Konrad Wallenrod – mimo poświęcenia dla narodu, szczęścia nie znalazł. Podobnie można myśleć o Tomaszu Judymie – on świadomie rezygnuje z osobistego szczęścia (zapomina o sobie), ale trudno stwierdzić, żeby czuł się szczęśliwy. Obaj bohaterowie odpowiedzialnie wykonują swoje obowiązki, czują, że mają misję do spełnienia, jednak najwyraźniej nie „zaczyna się wtedy ich szczęście”. 3. „W życiu nie chodzi o szczęście, lecz o dobre życie” (Barbara Skarga). Rozważ myśl, odwołując się do postaw wybranych bohaterów literackich. Tu największa trudność to wgłębienie się w filozoficzną myśl Barbary Skargi. Co to znaczy „dobre życie”? Czy zdanie to sugeruje, że ktoś, kto „dobrze żyje”, nie może być szczęśliwy? Czy „lecz” występujące w tym zdaniu zwraca uwagę na wykluczające się możliwości? Rozważania na ten temat należałoby zacząć od próby odpowiedzi na powyższe i podobne pytania. Odpowiedzi wcale nie muszą być oczywiste, jednoznaczne i „jedynie słuszne”, mają dopomóc w interpretacji myśli zawartej w temacie. „Dobre życie” kojarzy się z życiem właściwym, przyzwoitym, takim, w którym nie ucieka się od odpowiedzialności, życiem, można powiedzieć, udanym. W imię tego „dobrego życia” rezygnuje się z chwilowego szczęścia na rzecz innych wartości. Literatura pokazuje raczej tych bohaterów, którzy nie zrezygnowali i tym samym przekreślili sobie szansę na takie „dobre życie” – Mąż z Nie-Boskiej komedii ulega złudzeniu szczęścia (uosobianemu przez Dziewicę) i niszczy życie swoje i rodziny; Emma Bovary przeżywa romanse, w których chwilami czuje się bardzo szczęśliwa, jednak jej życie udane nie jest. Stanisław Wokulski – poważany, szanowany, energiczny przedsiębiorca, nawet kochany przez kobiety (Stawską i Wąsowską) – spokojne mógłby mieć „dobre życie”, gdyby tak rozpaczliwie nie pragnął szczęścia z Izabelą. Z drugiej strony – Barbara Niechcicowa całe życie żałuje, że nie przeżywa niezwykłych uniesień i dlatego czuje się nieszczęśliwa, a przecież u schyłku życia uświadamia sobie, że było ono bardzo udane, może właśnie takie, jak w słowach Barbary Skargi – „dobre”. Powtórka 1. Szczęście wg filozofów (kilka najbardziej znanych opinii o szczęś-ciu) • Epikureizm – zwany filozofią szczęścia – epikurejczycy radzili korzystać z życia, cieszyć się nim (słynne hasło „Carpe diem”), jednakże zalecali umiar. Swoistą mutacją epikureizmu jest hedonizm – szczęście to rozkosz, przyjemność. • Stoicyzm – i słynna zasada złotego środka, wolność od namiętności, spokój ducha, czyste sumienie, życie w zgodzie z naturą i cnota zapewnić miały szczęście – które tkwi w harmonii. • Schopenhauer – szczęście jest niemożliwe do osiągnięcia, każde działanie kończy się klęską. • Egzystencjalizm – człowiek „wrzucony w istnienie” i pozostawiony na pastwę losu nie może osiągnąć szczęścia. • Cynicy – człowiek będzie szczęśliwy, gdy zrezygnuje ze swoich potrzeb. • Franciszkanizm – afirmacja życia, ubóstwo, miłość do ludzi, Boga i mniejszych braci – zwierząt. 2. Szczęście – ze względu na kondycję człowieka – jest niemożliwe na ziemi. • Księga Rodzaju – Bóg, wypędziwszy naszych prarodziców z raju, zapowiedział im, że będą w pocie czoła uprawiać ziemię, a kobiety rodzić w bólach. Ciężarem grzechu pierworodnego są obarczeni do tej pory wszyscy ludzie. • Księga Koheleta – mędrzec, zdawałoby się, miał wszystko: rozum, władzę, pieniądze… A jednak powtarza, że marność nad marnościami i wszystko marność – dopiero końcowe partie księgi są trochę bardziej optymistyczne. • Człowiek wg mitologii greckiej ulepiony z gliny i łez przez Prometeusza jest istotą w gruncie rzeczy słabą i kruchą. Bez pomocy mądrego tytana ludzie nic by nie osiągnęli. Weźmy także pod uwagę moc ciążącego nad bohaterami niektórych mitów Fatum – nawet wartościowi ludzie, tacy jak Edyp i Antygona, nigdy nie osiągną szczęścia. • Człowiek jest istotą o dwoistej naturze („wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie”). Skazany jest na ciągłą walkę wewnętrzną, tak więc pokój, szczęśliwość nigdy nie przypadną mu w udziale, gdyż „bojowanie byt nasz podniebny”. Oparcie w Bogu, całkowite oddanie się mu wydają się trudne – taki obraz człowieka wyłania się z sonetów Sępa-Szarzyńskiego. 3. Szczęściem jest osiągnięcie stanu nirwany. Młodopolscy dekadenci nie widzieli innego sposobu osiągnięcia szczęścia, czuli się zagubieni – sami w sobie i w otaczającym świecie – Hymn do Nirwany i Nie wierzę w nic… Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Chwilowe zapomnienie o cierpieniu miały też przynieść alkohol i narkotyki – tzw. sztuczne raje. Jako szczęście bywa postrzegana także śmierć – O, przyjdź Stanisława Koraba-Brzozowskiego. 4. Rezygnacja z osobistego szczęścia… • …W imię szczęścia wiecznego i radości w niebie – to żywoty świętych średniowiecznych znanych choćby ze Złotej legendy, oczywiście także Legenda o świętym Aleksym. • …W imię wyższych wartości, idei, szczęścia ogółu – Prometeusz, Konrad z III cz. Dziadów Adama Mickiewicza, Judym z Ludzi bezdomnych Stefana Żeromskiego (symboliczna rozdarta sosna). 5. Szczęście to realizacja własnych planów i marzeń – miłość, praca, aktywne życie W pracy, pomocy innym, realizacji pragnień znaleźli szczęście bohaterowie • Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej – Justyna, Jan, Witold; • Stasia – bohaterka Siłaczki Stefana Żeromskiego; • Bogumił Niechcic z Nocy i dni Marii Dąbrowskiej. 6. Pogoń za szczęściem. Tragiczne zakończenia Poszukiwanie szczęścia, pomyłki popełniane na drodze do niego i determinacja doprowadziły do samobójstwa Emmę Bovary, tytułową bohaterkę powieści Flauberta. Inna tragiczna bohaterka to Anna Karenina, która poświęciła stabilizację, jaką zapewniało jej małżeństwo, pozycję towarzyską i ukochanego synka dla miłości do Wrońskiego. Niewłaściwego wyboru dokonał także tytułowy bohater Ojca Goriot Balzaka, który najwyższego szczęścia upatrywał w swoich córkach, choć nieraz zawiódł się na nich. Dopiero na łożu śmierci zaczyna jednak rozumieć swój błąd. 7. Arkadia dzieciństwa, ojczyzny, stron rodzinnych Liczni pisarze mitologizują swoje rodzinne strony, przedstawiają je jako miejsce magiczne i pełne uroków, słowem – idealizują je. Ojczyste strony, do których nie przestają tęsknić, z którymi – mimo upływu czasu – są bardzo silnie związani emocjonalnie, przedstawiane są przez nich jako swoiste arkadie. Taką małą ojczyzną są: • kresy dla Konwickiego (Bohiń, Kronika wypadków miłosnych), • Gdańsk dla Huellego (Weiser Dawidek), • Drohobycz dla Schulza (Sklepy cynamonowe), • Warszawa dla Tyrmanda (Zły) i Nowakowskiego. 8. Szczęściem jest „zgoda z Bogiem”, proste radości i przyjemności, codzienne zdarzenia. Pogodzenie się z losem – z tym, że życie nie zawsze będzie radosne i arcyciekawe, ze śmiercią, z ograniczeniami ludzkiej wiedzy i ludzkich możliwości i poprzestanie na małym – może być źródłem szczęścia. Łatwo to pokazać na przykładzie późnych utworów Kasprowicza i Staffa. Szczęście to w nich piękna pogoda, spacer, rozmowa z bliską osobą, uroczy krajobraz. 9. Sielankowe szczęście Życie zgodne z naturą, zachwyt nad pięknem przyrody, spokój, błogie chwile wytchnienia na wsi – to obraz bardzo mocno podkoloryzowany i wyidealizowany. Pojęcia • Arkadia – to kraina peloponeska, zamieszkana przez ubogich pasterzy, słynąca z pięknej przyrody i łagodnego klimatu. Rozumiana jest jako kraina wiecznej szczęśliwości, ideał, za którym można tylko tęsknić. • Mitologizacja – przypisywanie niezwykłego, symbolicznego nieraz znaczenia osobom, faktom i miejscom. Tak współcześni pisarze mitologizują swoje ojczyste strony – Litwę, Gdańsk czy Kraków. avg. rating (0% score) - 0 votes

motyw szczęścia w literaturze gimnazjum